In dit artikel beschrijft dhr. P. Melis van Proefcentrum Hoogstraten wat de resultaten zijn van tests met verschillende substraten en hoe de keuze voor het juiste substraat kan bijdragen aan de verdediging tegen phytophthora. Lees dit artikel om op de hoogte blijven van ons huidige onderzoek binnen de aardbeiensector.
Plantuitval bij aardbeien op substraat is meestal te wijten aan Phytophthora-schimmels. Door het wegvallen van fungiciden dreigt een moeilijke toekomst voor gevoelige rassen als Sonata. Een eerste belangrijke preventieve maatregel is de juiste stekgrond kiezen. Toevoeging van perliet, houtvezel en vooral BVB Accretio resulteert in een beperking van de uitvalcijfers.
De aardbeienteelt in Vlaanderen kreunt onder de problemen met wortelziekten. Met de intrekking van Fenomenal (zit in de opgebruiktermijn) zijn de telers een belangrijk bestrijdingsmiddel kwijtgespeeld en dreigt alles terug te vallen op de werking van Paraat.
Substraattelers vrezen terecht de verhoogde risico’s op infecties op de trayvelden. De schimmel Phytophthora cactorum blijft onzichtbaar in de opkweekfase, maar kan uiteindelijk wel uitval veroorzaken in de serreteelten. Daarbij komt nog dat onze meest voorname rassen,
Elsanta en Sonata, erg gevoelig zijn voor deze wortelschimmel. Proefcentrum Hoogstraten (PCH) en BVB Substrates sloegen daarom de handen in elkaar en startten samen een stekgrondproef op in juli 2018. Door te kiezen voor beter drainerende, luchtigere substraten met bovendien een betere waterhuishouding krijgen de zwemsporen van Phytophthora mindermogelijkheden om infecties te veroorzaken.
| Veen | Kokos | Extra | |
| Stekgrond 1 | 20% fr. 0 zodenturf 40%veenmos fijn |
20% | 20% tuinturf |
| Stekgrond 2 | 35% fr. 0 zodenturf 35% veenmos fijn |
25% | 10% perliet |
| Stekgrond 3 | 50% Sphagnummos | 50% | – |
| Stekgrond 4 | 20% fr. 0 zodenturf 40% veenmos fijn |
20% | 20% houtvezel |
Keuze stekgrond ook baseren op duurzaamheid
Stekgronden voor trayvelden bestaan vooral uit veen en kokos. Op PCH werden Sonata stekjes in vier types stekgrond gekweekt (Tabel 1). Als controle werd een traditioneel mengsel van halffabricaat veen met 20% kokos en 20% tuinturf gekozen (stekgrond 1). Door het aandeel kokos te verhogen werd in de andere stekgronden de waterhuishouding verbeterd. Toevoeging van perliet (stekgrond 2) of houtvezel (stekgrond 4) zorgt voor een luchtigere wortelomgeving en een snellere afvoer van water. Daarnaast werd ook een stekgrond getest met 50% BVB Accretio (stekgrond 3). Accretio, gemaakt van Sphagnummos, is afkomstig van de bovenste 10 cm van veenvelden. Net als met de houtvezel streven we met de keuze voor Sphagnum naar meer duurzaamheid. De bovenlaag van veenvelden kan regelmatig worden geoogst. Bij de diepere veenlagen duurt het duizenden jaren voordat er nieuw veen is gevormd.
Stekgrond bepaalt snelheid inworteling
Op het trayveld van PCH kwamen na de eerste maand de eerste verschillen al naar boven. De stekgronden 2, 3 en 4 gaven een beduidend snellere inworteling dan de eerste stekgrond. Hoe sneller de wortel zich over het volledige potje kan verspreiden, hoe moeilijker het
voor Phytophthora wordt om de plant voldoende af te zwakken om uitval te veroorzaken. Halverwege augustus zagen we bij stekgronden 2, 3 en 4 de wortel opkrullen onderaan de kluit, wat wijst op een volledige doorworteling en een gezonde basis om een sterke trayplant te
ontwikkelen. Dit resulteert in een betere verdediging tegen phytophthora.
Kans op uitval kunstmatig verhoogd
Uit eerdere proeven is geweten dat een sterke vegetatieve groei in de eerste twee maanden niet wenselijk is om de natuurlijke weerbaarheid van de trayplant op te bouwen. Om infectie in de hand te werken hebben we de vegetatieve groei in deze proef bewust gestimuleerd.
We mengden in de stekgrond 7 kg/m³ Osmocote Exact Hi.End in en van begin augustus tot begin september spoten we aanvullend 35 kg N/ha aan voeding bij. Door zo vroeg sterk te bemesten wilden we het risico op uitval zo hoog mogelijk maken, ten koste van optimale
productiecijfers.
Op 3 januari werden de Sonata-planten onder glas aangeplant voor de productieteelt. Om de horizontale verspreiding van Phytophthora tussen zieke en gezonde planten te stimuleren, hebben we het substraat bewust extra nat gehouden. Elke gebruikte stekgrond werd geplant
in twee substraten. Het eerste substraat was volledig gebaseerd op veen, het tweede was een mengsel van veen, kokos en perliet.
Stekgrondkeuze belangrijker dan substraat
Vanaf dat de bloemen zich beginnen te zetten verhoogt de belasting op de planten sterk. Het is op dat moment dat de infectie met Phytophthora zichtbaar wordt (plantuitval). 11 maart zijn we gestart met uitvaltellingen in de verschillende combinaties van stekgrond en substraat. Bij de laatste telling op 23 april toonde stekgrond 1 de hoogste uitvalcijfers, gemiddeld 8-9% (Figuur 1). De andere stekgronden deden het beter en vooral in substraat 1 leek stekgrond 3 met slechts 2% uitval voor gezonder plantgoed te kunnen zorgen. Dit kan dus een goede verdediging tegen phytophthora vormen. In tegenstelling tot de stekgronden lijkt in deze proef een beter doordrainend substraat (substraat 2) niet bij te dragen tot minder uitval.
Amper productieverschillen zichtbaar
Door vegetatieve groei te stimuleren op het trayveld worden trayplanten verkregen met diepe topbloemen en een grote spreiding. Om deze reden zijn de productiecijfers beperkt gebleven tot ongeveer 5 kg/m² met een goede maatsortering (Figuur 2). In beide substraten liet stekgrond 4 de hoogste productie zien. Stekgrond 1 moet zich door de hogere uitvalcijfers neerleggen bij de laagste producties. De verschillen blijven echter beperkt tot maximaal 0,5 kg/m² in de verschillende stekgronden.
